Grzegorz Micuła„Cicha Noc” („Stille Nacht, Heilige Nacht”) to bez wątpienia najbardziej znana kolęda świata – przetłumaczona na ponad 300 języków i dialektów, wpisana na listę niematerialnego dziedzictwa UNESCO i śpiewana co roku przez miliardy ludzi.
Jej historia zaczęła się skromnie: w niewielkiej alpejskiej wiosce Oberndorf pod Salzburgiem, podczas wigilijnej Mszy w 1818 roku. Z czasem pieśń stała się międzynarodowym fenomenem, symbolem pokoju – także w momentach historycznych, jak słynne zawieszenie broni podczas I wojny światowej. Co dziś zostało po jej twórcach? I gdzie na świecie można podążyć śladami kolędy?
Jak powstała „Cicha Noc”?
Historia kolędy zaczyna się od dwóch ludzi: Josefa Mohra, młodego wikarego z Salzburga, autora tekstu; Franza Xavera Grubera, nauczyciela i organisty, kompozytora melodii.
W grudniu 1818 roku Mohr przyniósł Gruberowi własny, dwuletni już tekst wiersza „Stille Nacht”. Potrzebował muzyki na szybko – organy w kościele św. Mikołaja w Oberndorfie uległy uszkodzeniu, prawdopodobnie wskutek powodzi. Gruber skomponował więc prostą melodię na gitarę. Tego wieczoru obaj wykonali kolędę po raz pierwszy podczas pasterki.
Od Oberndorfu do świata przez Tyrol
Kolęda zaczęła się rozprzestrzeniać dzięki… tyrolskim rodzinom śpiewaczym. Wędrowni muzycy Rodzina Strasserów i Rodzina Rainerów w latach 20. i 30. XIX wieku wprowadzili ją do repertuaru swoich tras koncertowych po Niemczech, Anglii i USA.
W 1839 roku po raz pierwszy została publicznie wykonana w Nowym Jorku, przed Trinity Church na Wall Street. Od tego momentu jej międzynarodowa kariera nabrała tempa.
„Cicha Noc” w historii świata
Najbardziej symboliczny epizod związany z pieśnią wydarzył się podczas Bożego Narodzenia 1914 roku na froncie zachodnim I wojny światowej. Żołnierze z okopów – niemieccy, francuscy i brytyjscy – spontanicznie przerwali walki, wymienili drobne upominki i zaczęli razem śpiewać kolędy. „Stille Nacht” była jedną z nielicznych melodii znanych wszystkim stronom. To właśnie wtedy pieśń zaczęła być postrzegana jako muzyczny symbol pokoju.
Muzea, miejsca pamięci, atrakcje
Dziś śladami kolędy można podróżować niczym tematycznym szlakiem kulturowym. Najważniejsze miejsca znajdują się w Austrii oraz Bawarii. Kaplica „Cichej Nocy” w Oberndorfie (Silent Night Chapel) to najbardziej symboliczne miejsce. Znajduje się tam, gdzie stał dawny kościół św. Mikołaja, w którym 24 grudnia 1818 roku rozbrzmiała pierwsza wersja kolędy. Jest to niewielka, biała kaplica z charakterystyczną kopułą, gdzie są oryginalne rzeźby i witraże upamiętniające Mohr’a i Grubera. W pobliskim muzeum zgromadzono dokumenty, manuskrypty i pierwsze zapisy nutowe.
Co roku 24 grudnia o godz. 17 odbywa się tu uroczyste, kameralne wykonanie „Stille Nacht” – tradycja gromadzi turystów z całego świata.
Silent Night Museum w Hallein
W Hallein mieście Franza Xavera Grubera znajduje się najpełniejsza ekspozycja poświęcona kompozytorowi. Można tu zobaczyć: m.in. gitarę z epoki, rękopisy, rekonstrukcję mieszkania Grubera oraz archiwalne nagrania kolędy.nObok muzeum znajduje się grób Franza Grubera.
Salzburg – miasto Josefa Mohra
W Salzburgu warto odwiedzić: Dom narodzin Josefa Mohra, Muzeum Carolino Augusteum z ekspozycją o muzycznych tradycjach regionu oraz katedrę, w której Mohr został ochrzczony. W okresie adwentu całe miasto organizuje liczne koncerty kolęd.
Z Fügen w Zillertal pochodziła rodzina Rainerów, która wprowadziła kolędę na międzynarodowe sceny. W muzeum w Fügen znajdziemy pamiątki po pierwszych koncertach „Cichej Nocy” w USA.
W Arnsdorf w szkole, w której Gruber uczył dzieci i gdzie mieszkał, działa dzisiaj niewielkie, klimatyczne muzeum. Wciąż stoi tam ławka, przy której – według tradycji – komponował melodię.
Fenomen kultury światowej
Dziś kolęda Cicha Noc jest wykonywana w ponad 300 językach i dialektach oraz wpisana na listę UNESCO jako dobro niematerialnego dziedzictwa Austrii. Jest także uznawana za jedną z najczęściej nagrywanych pieśni w historii – jej interpretacje powstały w klasyce, popie, jazzie, gospel i muzyce filmowej.Jej najpopularniejsza interpretacja to wykonanie Binga Crosby’ego z 1935 roku, które sprzedało się w ponad 30 mln egzemplarzy.
Szlak Cichej Nocy (Silent Night Trail) to oznakowana trasa kulturowa obejmuje 13 miejsc w Austrii i 2 w Bawarii. Najważniejsze jego punkty: to: Oberndorf – kaplica i muzeum, Hallein – muzeum Grubera, Salzburg – miejsca Mohr’a, Arnsdorf – dawna szkoła i muzeum, Fügen – miejsce „eksportu” kolędy, Wagrain – grób Josefa Mohra. Trasa dostępna jest przez cały rok.
Zdjęcie Salzburg tourismus
