Litwa – perły architektury

Litwa słynie ze zróżnicowanej architektury. Obok drewnianych domów szachulcowych znajdziemy budowle barokowe i obiekty w stylu Art Deco.

Ze względu na architekturę Litwę można nazwać krajem kontrastów. Od drewnianych koronek i ozdobionych wieżami domów po kompleksy w stylu Art Deco, które górują nad centrami miast.

Litwa – klejnot różnorodnej architektury europejskiej

W XIV wieku wielki książę Gedymin zaprosił zagranicznych rzemieślników i kupców do osiedlenia się w nowo wybudowanym Wilnie — obecnej stolicy Litwy. Dziś zróżnicowane dziedzictwo Wilna znajduje odzwierciedlenie w pejzażu miasta, w którym o uwagę zwiedzających rywalizuje kilka różnych stylów architektonicznych — od drewnianego przez gotycki, po barok, a nawet klasycyzm.

Podróżni mogą odkrywać barokową scenę miasta, kierując się na Stare Miasto, zaczynając od słynnej Bramy Bazyliańskiej. W odległości krótkiego spaceru od Bramy Bazyliańskiej znajdują się inne perełki epoki baroku: cerkiew prawosławna św. Ducha i katolicki kościół św. Teresy (Ostrobramski).

Wyraźny kontrast z obfitością architektury barokowej pojawił się w XVIII wieku, gdy klasycyzm, z prostotą i czystymi liniami, rozprzestrzenił się na Litwie. Archikatedra Wileńska z prostymi trójkątnymi i kwadratowymi kształtami i kolumnami przywodzi na myśl starożytną Grecję. Tymczasem rozwijany przez kilka stuleci kompleks Uniwersytetu Wileńskiego nosi ślady architektury gotyckiej, późnobarokowej, renesansowej i klasycystycznej.

Drewniane domy w dzielnicy Žvėrynas (Zwierzyniec) w Wilnie stanowią kontrast z sąsiednim Starym Miastem. Kiedy w XIX i XX wieku powstały tu kąpieliska i łaźnie, a dzielnica stała się popularnym miejscem spacerów. Dziś zwiedzający mogą podziwiać tę zieloną okolicę ze względu na wyjątkową architekturę i atmosferę108 drewnianych domów, zaprojektowanych przez połączenie stylów: rosyjskiego, szwajcarskiego, secesji i polskiego stylu zakopiańskiego.

Art Deco

Kiedy Polska zajęła Wilno w 1920 r. Kowno zostało wyznaczone jako tymczasowa stolica Litwy. W rezultacie populacja Kowna wzrosła o 66% w ciągu zaledwie 16 lat, powstało kilka nowych budynków rządowych oraz liczne rezydencje prywatne.

Podczas gdy drewniane budynki zostały uznane za część dziedzictwa narodowego, style takie jak modernizm i Art Deco dopiero niedawno stały się celem działań konserwatorskich. W grudniu 2015 r. Kowno — drugie co do wielkości miasto Litwy — zostało pierwszym miastem Europy Środkowo-Wschodniej, które otrzymało status Miasta Wzornictwa UNESCO ze względu na wyjątkową historię międzywojennej architektury. Miasto aktywnie działa na rzecz uznania międzywojennego modernizmu na Liście Światowego Dziedzictwa UNESCO jako miejsca ważnego dla całej ludzkości.

Podróżni mogą zapoznać się z tym stylem, zwiedzając kowieńską dzielnicę Žaliakalnis i Kościół Zmartwychwstania. Ta całkowicie biała konstrukcja, łącząca styl tradycyjny i postmodernistyczny, wyróżnia się 63-metrową wieżą. Ponadto był to pierwszy kościół na górnym tarasie miasta do którego można się było dostać windą. Można stąd podziwiać zapierający dech w piersiach widok na panoramę Kowna.

Kolejnym przykładem tego stylu jest siedziba firmy przetwórstwa mleka „Pieno centras”. W 1937 roku na Międzynarodowej Wystawie Sztuki i Techniki w Paryżu został odznaczony brązowym medalem oraz dyplomem honorowym.

Charakterystyczną cechą międzywojennej architektury Litwy jest płynne połączenie historii i nowoczesności. Przykładem tego jest Muzeum Wielkiej Wojny Witolda. Rozplanowane w celu podkreślenia osi kompozycyjnych i symetrii jest odzwierciedleniem tradycji akademickich. Przed Muzeum Wojny można zobaczyć obszar pamięci z pomnikami upamiętniającymi wybitne osobistości i wydarzenia z epoki niepodległości.

Dziedzictwo historyczne i wpływy niemieckie

Architektura Kłajpedy — trzeciego co do wielkości miasta na Litwie i jedynego dużego portu morskiego na Bałtyk — różni się od architektury innych miast na Litwie ze względu na swoje niemieckie pochodzenie. Aż do podpisania traktatu wersalskiego w 1919 r. Kłajpeda należała do różnych władców niemieckich sprzed XX wieku. Zwiedzający mogą teraz to poczuć, patrząc na szereg drewnianych konstrukcji szkieletowych (szachulcowych). Rama konstrukcyjna tych budynków składa się z poziomych, pionowych i ukośnych pni drewna, które są widoczne z zewnątrz. Szczeliny między drewnianymi słupami i belkami wypełnione są kontrastującymi substancjami, takimi jak glina czy cegła.

Jednym z najbardziej rozpoznawalnych przykładów tego stylu i symbolem Kłajpedy jest budynek hotelu Old Mill. Znajdujący się w pobliżu portu i zamku dawny magazyn i młyn ryżowy, dzięki szklanym płytom między drewnianymi ramami, oferuje odwiedzającym wspaniałe widoki na rzekę Danė (Danga). Z uderzających kontrastów w fakturach i kolorach słynie również budynek Galerii Baroti, który ma 16 metrów wysokości i jest najwyższym zachowanym budynkiem o konstrukcji drewnianej w Kłajpedzie.

Fot: Lithuania Travel