Magdalena PinkwartSandomierz to mieszanka ciekawej historii, fascynujących zabytków i niezwykłych ludzi, którzy tworzą atmosferę tego miejsca.
Królewskie Miasto malowniczo położone nad doliną Królowej Polskich Rzek, ma atmosferę jak żadne inne w Polsce. Spacer wąskimi uliczkami wśród niewysokich kamienic i zabytkowych kościołów, niezwykłe widoki pojawiające się u wylotu zaułków, smak wytwarzanego na zboczach Gór Pieprzowych lokalnego wina, piękno biżuterii z krzemienia pasiastego, to wszystko tworzy przesycony historią, niepowtarzalny klimat tego miejsca. Pobyt w Sandomierzu to niezapomniana podróż w czasie i przestrzeni, pełna wrażeń i inspiracji. Miasto rozsławione piórem zarówno Jana Długosza jak i Zygmunta Miłoszewskiego czy wreszcie scenarzystów Ojca Mateusza, otoczone sadami i winnicami, góruje nad łagodnie wijącą się Wisłą, gotowe, by odsłonić przed odwiedzającymi swoje uroki.
Królewski gród oferuje turystom wiele atrakcji, od zabytków historycznych po naturalne piękno okolicznych terenów. Warto wybrać się tu na weekend lub na dłużej. Albo wpadać z wizytą co jakiś czas. Atrakcji z pewnością nie zabraknie. Oto kilka z najważniejszych miejsc które warto zobaczyć i atrakcji, które koniecznie trzeba przeżyć.
1. Rynek w Sandomierzu
Sandomierz może poszczycić się Starówką, która za dnia tętni życiem i rozbrzmiewa gwarem, a wieczorem rozjarza się iluminacjami najważniejszych zabytków. W tym blasku miasto, które zostało przez Galla Anonima zaliczone do sedes regni principales – najważniejszych grodów kraju, obok Krakowa i Wrocławia, wygląda naprawdę imponująco. XIV-wieczny Ratusz, zwieńczony wysoką attyką, wyznacza centrum Rynku. Warto skosztować lokalnych przysmaków w jednej z restauracji czy kawiarenek przy rynku i okolicznych uliczkach.
2. Collegium Gostomianum i Dom Długosza
Gdy skierujemy się do Katedry, po drodze zobaczymy jasną bryłę Collegium Gostomianum, najstarszej wciąż działającej szkoły w Polsce. Budynek stoi na skraju skarpy opadającej do Wisły. A tuż obok wyrasta przed nami Dom Długosza. Ceglana budowla z 1476 roku to najlepiej zachowany gotycki dom mieszkalny w Polsce. Budynek, wykonany z czerwonej cegły, pełnił kiedyś funkcję siedziby kanoników. Słynny polski dziejopis Jan Długosz mieszkał w stołecznym Krakowie, ale ufundował w Sandomierzu dom zakonny, który od lat trzydziestych XX wieku pełni funkcję muzeum diecezjalnego. Obecnie Muzeum Diecezjalne w Domu Długosza w Sandomierzu mieści jeden z najciekawszych zbiorów cennych dzieł ale i osobliwości, w Polsce.
I jest tu cudowny rozgardiasz, w którym pełno niezwykłych zabytków, precjozów i pamiątek minionych dziejów. Jest krzyż zrabowany wielkiemu mistrzowi Zakonu Krzyżackiego pod Grunwaldem i ofiarowany przez Jagiełłę sandomierskiej kolegiacie. Są rękawiczki królowej Jadwigi, fajka Adama Mickiewicza, notatnik księdza Skorupki i modlitewnik przeora jasnogórskiego z czasów „Potopu” – Augustyna Kordeckiego, kości mamutów, ceramika prehistorycznych ludów zamieszkujących te okolice, figury sakralne i portrety trumienne. Jest bogato iluminowany manuskrypt o tematyce historycznej z XIV wieku, a także „drewniane książki” – rodzaj zielnika w formie pudełek przypominających oprawione tomy z kory opisywanego w danym tomie drzewa, w których zamiast kartek są liście, wiórki, owoce, a nawet żerujące na drzewach chrząszcze.
3. Katedra
Bazylika Katedralna Narodzenia Najświętszej Maryi Panny to najważniejsza i najbardziej okazała świątynia w Sandomierzu. Wzniesiona w XIV wieku, zachwyca gotycką architekturą oraz bogatym wnętrzem. Warto zwrócić uwagę na barokowe ołtarze, polichromie oraz cenne freski. O sandomierskiej Katedrze zrobiło się głośno po tym, gdy rozgorzała dyskusja o makabrycznym XVIII-wiecznym obrazie Karola de Prevot, przedstawiającym rzekomy mord rytualny Żydów. Obraz ten stał się inspiracją dla pisarza Zygmunta Miłoszewskiego do napisania mrocznej powieści “Ziarno Prawdy”. Na wiele lat obraz zasłonięto stelażem przykryty krwistoczerwoną kotarą. Dopiero niedawno odsłonięto go i opatrzono odpowiednią tabliczką z inskrypcją. W nawach bocznych Katedry jest cała seria wielkoformatowych obrazów przedstawiających rzeź ludności Sandomierza przez Tatarów a także sceny męczeństwa zakonników.
4. Muzeum Zamkowe
W XIV wieku z fundacji króla Kazimierza Wielkiego na miejscu drewnianego grodu wzniesiono murowaną gotycką budowlę z wieżą obronną. Sandomierz w tym czasie był jednym z ważniejszych ośrodków państwowych Małopolski, a zamek stał się siedzibą królewskich starostów, często goszcząc władców Polski m.in. Kazimierza Wielkiego, królową Jadwigę wraz z małżonkiem królem Władysławem Jagiełłą czy króla Kazimierza Jagiellończyka. W czasie „potopu” zamek został wysadzony w powietrze przez wycofujące się wojska szwedzkie. Podczas zaborów, odbudowany, pełnił funkcję sądu i więzienia aż do 1959 roku. Potem przeprowadzono gruntowne prace remontowo-konserwatorskie i przeznaczono go na siedzibę Muzeum Okręgowego w Sandomierzu. W jego murach mieści się Muzeum Zamkowe, które prezentuje historię regionu oraz liczne zbiory sztuki. Na wystawie zobaczymy m.in. dawne uzbrojenie, rzeźby oraz dzieła sztuki współczesnej. Ciekawa ekspozycja ukazuje także biżuterię z krzemienia pasiastego, kamienia wydobywanego lokalnie tylko w Górach Świętokrzyskich. Z zamkowych okien rozciąga się piękny widok na dolinę Wisły.
5. Mury Obronne
Idziemy wzdłuż dawnych murów. Było tu niegdyś 21 baszt i dwie furty, z czego jedna Dominikańska, zwana Uchem Igielnym, wciąż istnieje. Przez wąziutką furtę komunikowali się z sobą bracia z dwóch klasztorów dominikańskich: jednego położonego poza murami miasta i drugiego wewnątrz murów obronnych. Na końcu ulicy Opatowskiej widać ceglaną bramę zamykającą wylot ze Starego Miasta. To Brama Opatowska, jeden z najważniejszych zabytków miasta. Król Kazimierz Wielki około 1362 roku kazał wybudować cztery wieże z bramami w murach otaczających miasto. Do naszych czasów ostała się jedynie imponująca Brama Opatowska. A nie ogarnąć wzrokiem panoramy miasta i okolicy z platformy widokowej na jej szczycie, to jakby nie być w Sandomierzu. Przy dobrej pogodzie widać stąd na 50 kilometrów wokół.
6. Rejs po Wiśle
Dla tych, którzy chcą podziwiać Sandomierz z innej perspektywy, świetnym pomysłem jest rejs po Wiśle. Wycieczka statkiem pozwala zobaczyć miasto od strony rzeki, z unikalnym widokiem na jego zabytki i naturalne piękno okolicy. Rejsy są organizowane regularnie w sezonie turystycznym i stanowią niezapomniane przeżycie zarówno dla dorosłych, jak i dla dzieci.
7. Galeria Krzemienia Pasiastego
Krzemień pasiasty, kamień ozdobny rzadszy niż diament, jest jednym z symboli regionu. W Sandomierzu znajduje się Galeria Autorska Cezarego Łutowicza, mistrza w obróbce i oprawie krzemienia pasiastego, gdzie można podziwiać piękne wyroby z tego wyjątkowego kamienia. Biżuteria, ozdoby i rzeźby prezentowane w galerii są przykładem mistrzowskiego rzemiosła i cieszą się dużym uznaniem wśród odwiedzających. Noszą je koronowane głowy a także David i Victoria Beckhamowie. Właściciel galerii z sukcesem dąży do tego, by krzemień pasiasty stał się narodowym polskim kamieniem, bo jest pozyskiwany tylko u nas, nie jak bursztyn, który występuje również na plażach Litwy, Łotwy Estonii czy Rosji.
8. Winnice
Sandomierz i okolice słyną z tradycji winiarskich. Liczne winnice, położone na okolicznych wzgórzach, oferują degustacje lokalnych win oraz możliwość zwiedzania winnic i zapoznania się z procesem produkcji. To idealna propozycja dla miłośników enoturystyki, którzy chcą odkryć smaki regionu i spędzić czas w malowniczym otoczeniu. Obdarzonym szczególnym urokiem miejscem jest Winnica Nadwiślańska. Z pełnym pasji właścicielem, który o swojej winiarskiej pracy i pasji mógłby opowiadać godzinami, z widokami winnych krzewów na stoku opadającym w kierunku doliny Wisły, wreszcie z doskonałymi trunkami, to miejsce, które warto wybrać na wypoczynek po zwiedzaniu lub na spotkania, zarówno towarzyskie jak i biznesowe.
9. Fine Dining
W Sandomierzu jest wiele ciekawych kawiarni i restauracji, jednak na szczególną uwagę zasługuje Restauracja Windokrąg w odnowionej kamienicy tuż przy Bramie Opatowskiej. Jest ona pomostem pomiędzy przeszłością, tradycją, a nowoczesnością, miejscem o wysmakowanych wnętrzach, ciekawym koncepcie kulinarnym oraz doskonałej kuchni bazującej na polskiej narodowej tradycji. Pod czujnym okiem Szefa Kuchni powstają tu dania nowoczesne w formie, a jednocześnie oparte na tradycyjnych recepturach i składnikach pozyskiwanych od zaufanych, lokalnych dostawców. Można tu przyjść na rodzinny obiad, kolację we dwoje, ale wnętrza restauracji są także idealne do organizacji spotkań firmowych, jubileuszów, imprez towarzyskich i ważnych uroczystości.
10. Wieczór artystyczny
Anna i Jacek Przybyszowie, artyści, rodzice słynnych sióstr Natalii i Pauliny Przybysz, przeprowadzili się z Warszawy na sandomierską wieś gdzie założyli Świętokrzyski Ogród Inspiracji. Prowadzą zajęcia artystyczne, edukacyjne, koncerty i wydarzenia historyczne, założyli zespół ludowy i chór. Tworzą wyjątkową, wegańską i artystyczną agroturystykę, promują zdrowe żywienie i kulturę. A wieczorami, po kolacji, można namówić gospodarzy na niezapomniany, kameralny występ artystyczny.
Gdzie spać?
Polecamy Hotel&SPA Mały Rzym. Sandomierz położony jest na siedmiu wzgórzach, ma ciekawą i burzliwą historię, przez co często nazywany jest właśnie Małym Rzymem. A hotel Mały Rzym to komfortowy trzygwiazdkowy obiekt z basenem, jaccuzzi, strefą saun i gabinetami odnowy biologicznej. Jest tu także zaplecze konferencyjne i przestrzeń na organizację imprez.
fot; Magdalena Pinkwart/Read&Fly Magazine
