Bułgarska stolica potrafi zaskoczyć. Miejska i górska, tętniąca życiem, a jednocześnie pełna miejsc, które odkrywają 2000 lat historii – od rzymskiej Serdiki, przez osmańskie meczety, po monumentalne cerkwie prawosławne. Sofia to jedno z tych miast, gdzie można rano zwiedzać zabytki, a po południu… ruszyć na narty lub wędrówkę na zboczach Witoszy. I zdecydowanie zasługuje na więcej niż szybki Citi Break.

Miasto u stóp góry – Sofia i Witosza
„Aby poznać Sofię, potrzeba co najmniej trzech dni” – mówi Boyka Popova z VisitSofia. I trudno się z nią nie zgodzić. Szczególnie zimą, gdy miejski pobyt da się połączyć z jazdą na nartach. Witosza – masyw sięgający 2290 m n.p.m. – leży właściwie w granicach miasta, a 22 km tras narciarskich Vitosha Ski są dostępne komunikacją miejską.

Góra towarzyszy odwiedzającym na każdym kroku, a najlepiej widać ją z reprezentacyjnego Bulwaru Witosza – 2,7-kilometrowej alei pełnej sklepów, kawiarń i restauracji, której część jest przyjemnym, wyłączonym z ruchu deptakiem. Na jednym z jej końców stoi cerkiew św. Nedelii.

Cerkiew św. Nedelii – świadek zamachu na cara
Świątynia św. Nedelii, siedziba eparchii sofijskiej, to miejsce o zaskakującej historii. 16 kwietnia 1925 r., podczas pogrzebu generała Konstantina Georgiewa, komunistyczni zamachowcy zdetonowali w kopule ładunek wybuchowy, próbując zabić cara Borysa III. Zginęło ponad 200 osób. Car ocalał. Katedrę odbudowano, zachowując m. in. piękny ikonostas z okresu bułgarskiego odrodzenia narodowego.

Pałac Prezydencki i rotunda św. Jerzego
Przy wejściu do Pałacu Prezydenckiego wartę pełni dwóch żołnierzy – w południe zmieniających umundurowanie na paradne, czerwone stroje z XIX wieku. Na dziedzińcu, ukryta między monumentalnymi gmachami, znajduje się perła Sofii: Rotunda św. Jerzego z IV wieku – jedyny w pełni zachowany budynek rzymskiej Serdiki. Wewnątrz zachwycają freski: bizantyjskie, średniowieczne, odnowione po latach używania świątyni jako meczetu.

Narodowy Pałac Kultury – brzydal, który kochają mieszkańcy
Na początku Bulwaru Witosza stoi masywny Narodowy Pałac Kultury. Mieszkańcy żartują, że to „najbrzydszy budynek w mieście” – ale jednocześnie uwielbiają go za otaczający park z fontannami i przestrzeń do spotkań. Obiekt zbudowano w 1981 roku z okazji 1300-lecia Bułgarii, zużywając przy tym więcej stali niż na Wieżę Eiffla.

Od meczetu do muzeum – archeologia w sercu miasta
Bułgaria ma trzecie największe zasoby archeologiczne w Europie. Dlatego wizyta w dawnym meczecie Wielkiego Wezyra, dziś muzeum w siedzibie Narodowego Instytutu Archeologicznego, jest obowiązkowa. W środku – złote skarby trackie, antyczne rzeźby, średniowieczne freski.
W secesyjnym gmachu dawnej łaźni miejskiej mieści się dziś Regionalne Muzeum Historyczne. Jedną z najciekawszych ekspozycji jest królewska kareta sprowadzona z Wersalu na zaręczyny księcia Ferdynanda – jeden z pierwszych pojazdów na świecie… z popielniczką.

Wspaniałe cerkwie i katedra
Cerkiew Aleksandra Newskiego – to symbol Sofii i najsłynniejszy zabytek miasta, jeden z największych kościołów prawosławnych na Bałkanach. Katedra św. Aleksandra Newskiego zachwyca rozmiarem i bogactwem materiałów: marmurami, onyksami, alabastrem oraz freskami najwybitniejszych malarzy bułgarskich i rosyjskich. Największy z 12 dzwonów waży niemal 12 ton, a jego dźwięk słychać w promieniu 30 km. Tuż obok znajduje się IV-wieczna Hagia Sofia (Cerkiew Mądrości Bożej) od której miasto wzięło nazwę), a pod nią unikatowe muzeum archeologiczne – osiemnaście stuleci historii rzymskiego miasta Serdika schowane pod posadzką bazyliki. Obok, przy Grobie Nieznanego Żołnierza płonie wieczny ogień. Natomiast nowa katolicka katedra św. Józefa – powstała dzięki wizycie Jana Pawła II w 2002 r., konsekrowana była w 2006 – dziś jest to największa katolicka świątynia w Bułgarii. Przed wejściem stoi pomnik błogosławionego papieża Jana XXIII.

Pałac królewski, amfiteatr pod hotelem i teatr narodowy
W Sofii starożytność odkrywa się często… przypadkiem. Podczas budowy hotelu Arena di Serdica natrafiono na pozostałości amfiteatru z III/IV wieku – dziś część lobby. Z kolei dawny pałac królewski (później siedziba rządu) mieści dziś Narodową Galerię Sztuki i Muzeum Etnograficzne. Narodowy Teatr im. Iwana Wazowa, monumentalny budynek w stylu wiedeńskim jest jednym z najpiękniejszych obiektów w Sofii.

Tuż obok jest plac Banski, gdzie działa najnowsze Centrum Informacji Turystycznej – „Tramwaj 83”. To symboliczny punkt Czworoboku Tolerancji – miejsca, gdzie synagoga, cerkiew, meczet i kościół katolicki stoją w promieniu kilkuset metrów. Drugie Centrum Informacji Turystycznej mieści się w maleńkim, przeszklonym pawilonie nieopodal teatru i łączy funkcję biblioteki i punktu informacji.

Wielokulturowa Sofia
Sofia ma jedną z największych synagog sefardyjskich w Europie, zaprojektowaną na wzór obiektu z Wiednia. Niedaleko stoi meczet Banya Bashi – dzieło słynnego architekta Sinana, jednego z najważniejszych twórców w historii Imperium Osmańskiego.

Metro, mosty i Targ Kobiet
Metro w Sofii ma cztery linie, 52 km torów, przejrzysty system i szybkie połączenie z lotniskiem. Uwaga: bramki w metrze otwierają się po prawej stronie kasownika – odwrotnie niż w Warszawie. Ponad przepływającą przez centrum Sofii rzekę Perlowską przerzucono Most Orłów. Pod Lwim Mostem na skrzyżowaniu bulwaru Marija Luiza z bulwarem Sliwnica przepływa rzeka Władajska. Mosty te stały się symbolami miasta, wiążą się z nimi miejskie legendy (m. in. o lwach „bez języków”). Tuż obok znajduje się Targ Kobiet – największy sofijski bazar pod gołym niebem, pełen winogron, papryk, fig, serów i lokalnych wyrobów. Ceny podawane są już także w euro – Bułgaria przygotowuje się do wejścia do strefy euro od stycznia 2026 roku.

Smaki Sofii
W pobliżu Targu Kobiet działa świetna restauracja KOMAT – zwycięzca nagród za Najlepszy Debiut Gastronomiczny 2023.

Na koniec obowiązkowe: serowa banica z piekarni Sofijska Banica i boza – gęsty napój o karmelowym kolorze.
Sofia to miasto, które łatwo przeoczyć na mapie, a które zdecydowanie powinno znaleźć się w planach choćby weekendowego wyjazdu. Bliskość gór, bogactwo historii, świetna kuchnia i żywa atmosfera sprawiają, że to jedno z najbardziej niedocenionych miast Europy. A po intensywnym dniu zwiedzania z naszymi niestrudzonymi przewodnikami – Boyką, Moniką i Adrianem z visitsofia – trudno nie obiecać sobie powrotu.

INFORMACJE PRAKTYCZNE – SOFIA
Dojazd
• Loty: z Polski bezpośrednie połączenia do Sofii obsługują m. in. LOT i Ryanair.
• Lotnisko–centrum: dojazd linią metra M4 (ok. 25 minut), autobusem 84 lub 184. Taksówki mają stałe taryfy.
Komunikacja miejska
• Metro: 4 linie, przejrzysty system; bilet jednorazowy ok. 1,10–1,60 €, 24h ok. 4–5 €.
• Transport na Witoszę: autobusy miejskie i kolejka gondolowa Simeonovo.
Kiedy jechać?
• Zima: idealna na połączenie city break + narty (Witosza).
• Wiosna i jesień: najprzyjemniejsze miesiące do zwiedzania.
• Lato: ciepłe, a czasami gorące, ale wiele miejsc oferuje chłodne parki i kawiarniane ogródki.

Najważniejsze atrakcje:
• Katedra św. Aleksandra Newskiego
• Hagia Sofia i muzeum Serdiki
• Rotunda św. Jerzego
• Bulwar Witosza
• Narodowy Pałac Kultury (NDK)
• Synagoga, meczet Banya Bashi, cerkiew św. Nedelii
• Muzea: Archeologiczne, Historyczne, Narodowa Galeria Sztuki
• Targ Kobiet
• Most Orłów i Lwi Most
• Amfiteatr Serdiki (Arena di Serdica)
Ceny i waluta:
• Waluta: lew bułgarski (BGN); przelicznik 1 € ≈ 1,95 BGN.
• W 2026 r. planowane wejście Bułgarii do strefy euro – ceny podawane są również w euro.
• Restauracje: obiad 7–15 €, kawa 1,20–2 €, piwo 2–3 €.
• Wstępy do muzeów: 3–8 €.
Kulinaria:
• Polecane: KOMAT – najlepszy debiut kulinarny 2023.
• Must try: banica (piekarnia Sofiajska Banica), boza, kebapche, sałatka szopska, wina trackie.
• Bazar: Targ Kobiet – owoce, warzywa, sery, przyprawy, lokalne pasty.
Zakwaterowanie:
• Centrum (okolice NDK i bulwaru Witosza): najlepsze dla turystów.
• Sredets, Oborishte: spokojniejsze dzielnice z secesyjną architekturą.
• Luksus: hotel Arena di Serdica (z amfiteatrem w lobby).
Przydatne adresy:
• VisitSofia – Tourist Information Center „Tramwaj 83”
Pl. Banski 1
• VisitSofia – Pavillon Center
ul. Kryučićka, obok Teatru im. Iwana Wazowa