Koszyce – ładne i ciekawe miasto na południowym wschodzie Słowacji, to drugie co do wielkości (250 000 mieszkańców) miasto słowackie.

Są tu 3 uniwersytety na których uczy się 21 tysięcy studentów. Jest także położona najdalej na wschód gotycka katedra w Europie a zarazem największy kościół na Słowacji, Miasto szczyci się pierwszym herbem miejskim w Europie otrzymanym w roku 1369 oraz najstarszym maratonem na naszym kontynencie. W roku 2013 Koszyce były Europejską Stolicą Kultury.

Nieco historii

Koszyce powstały jako osada nad rzeką Hornád na skrzyżowaniu szlaków handlowych do Polski na Węgry i na Ruś. Nazwa wywodzi się od łacińskiej nazwy Villa Cassa zamienionej później na Cassovia. W XI wieku powstało w tym miejscu opactwo benedyktyńskie, później stanął zamek królewski, którego ruiny zachowały się na wzgórzu Hradova. Pierwsza pisemna wzmianka o mieście pochodzi dopiero z 1230 roku. W średniowieczu źródłem bogactwa miasta był handel miedzią, winem i futrami.

Odkryty w tym mieście skarb koszycki (Košický zlatý poklad) to jeden z największych złotych skarbów na świecie. Pochodzi z XVII wieku i znaleziony został w okresie międzywojennym w piwnicy jednego z domów przy ul. Hlavnej. Składa się z 2 920 złotych monet głównie dukatów z mennicy w Kremnicy i kilku innych krajów Europy w tym Polski. Jest także kilka złotych medali i masywny, ponad półkilowy złoty łańcuch. Skarb znaleziony został w miedzianym naczyniu z pokrywą. Dzisiaj oglądać go można w chronionym potężnymi pancernymi drzwiami niewielkim pomieszczeniu w podziemiach Muzeum Wschodniosłowackiego (Východoslovenské Múzeum). www.vsmuzeum.sk

Muzeum Wschodniosłowackie mieści się przy Placu Maratonu Pokoju. Koszyce są bowiem miejscem rozgrywania najstarszego maratońskiego w Europie (i drugiego na świecie). Stoi tu rzeźba maratończyka oraz są tablice z nazwiskami wszystkich kolejnych zwycięzców. Sam maraton odbywa się w pierwszy weekend października, poza głównym biegiem na dystansie 42 km, można spróbować swoich sił w półmaratonie, minimaratonie lub na innym dystansie oraz w różnej kategorii wiekowej.

Anioł z herbem i katedra

W dziejach miasta ważny był rok 1342. kiedy zawarły układ partnerski z Krakowem oraz otrzymały przywilej wolnego miasta królewskiego. W 1369 roku Koszyce otrzymały od króla Ludwika I Węgierskiego herb miejski jako pierwsze miasto w Europie o czym przypomina stojący na skwerze koło katedry, pomnik anioła trzymającego ten herb w dłoniach.

Budowę katedry pw. Św. Elżbiety, patronki miasta rozpoczęto około roku 1380 a ukończono w XIV wieku. Znajduje się tu ołtarz św. Elżbiety dzieło Pawła z Lewoczy oraz wiele innych cennych zabytków w tym rzadkie gotyckie dwustronne kręte schody oraz jedyny na świecie całkowicie stalowy ołtarz z 1923 roku odlany z dzwonów i dział a także Krypta Rakoczego.

Po 160 krętych kamiennych schodach można wspiąć się na nakrytą barokowym hełmem ponad 60-metrową północną wieżę z dzwonami i zegarem, zwaną Zygmuntowską z której rozciąga się wspaniały widok na miasto i otaczające je góry. Na nieco niższej dzwonnicy na planie kwadratu zawieszony jest dzwon Urban, poświęcony św. Urbanowi, patronowi winiarzy, pod arkadami na dole wieży znajduje się lapidarium gotyckich i barokowych kamieni nagrobnych. Wewnątrz mieści mieści jedyne na Słowacji Muzeum Figur Woskowych.

Po drugiej stronie, przy katedrze, w parku urządzonym na miejscu dawnego cmentarza stoi piękna gotycka kaplica św. Michała, poświęcona Michałowi Archaniołowi, przewodnikowi dusz na drodze do życia wiecznego. Pomiędzy katedrą a teatrem w niewielkim parku znajduje się śpiewająca fontanna (obecnie w remoncie). W lecie strugi wody tryskają w rytm wygrywany przez 22 kuranty.

Smaki Koszyc

W późnogotyckim Domu Lewockim wybudowanym w XV wieku mieszkali kupcy z Lewoczy po przyjeździe do Koszyc. Już w 1542 roku działał tu najstarszy zajazd na Słowacji. Obecnie mieści się restauracja “Pivovare Hostinec” (z browarem – gdzie warzone jest 10 rodzajów piwa. Goście chwalą świetne jedzenie w połączeniu z lokalnym piwem. Za jedną z najlepszych restauracji i kawiarni Koszyc uchodzi też pobliska “Slavia” w butikowym hotelu o tej samej nazwie, położona w samym centrum starego miasta. Lokal ten o ponad stuletniej tradycji ma wspaniałe secesyjne wnętrze i doskonalą obsługę.

Warto też odwiedzić restaurację “Pan Ryba” oferującą specjały z ryb i owoców morza. Restauracja Meksykańska “La Hacienda” specjalizuje się w typowych daniach dla kuchni tego kraju. W “Rosto Steak House” oraz “Smoke House” serwowane jest mięso wyjątkowej jakości zaś “Villa Regia” poza smaczną kuchnią ma przytulne i tradycyjnie zaprojektowane wnętrze.

Teatr i fortyfikacje

Państwowy Teatr (Narodne divadlo Kosice) mieści się w eklektycznej budowli z 1899 roku z elementami neobaroku i secesji zaprojektowanej przez Architekta Adolfa Langa. W bogatym wnętrzu z ornamentami na ścianach i kolumnach, ze zdobionym złotem balkonami i lożami, kryształowymi żyrandolami, licznymi lustrami są wymalowane na suficie sceny ze sztuk Williama Szekspira. W tym pięknym obiekcie oglądaliśmy przedstawienie baletowe Giselle.

W sąsiedztwie teatru stoi Immaculata – barokowy słup morowy z 1723 roku wzniesiony jako podziękowanie Matce Bożej za pomoc w pokonaniu epidemii w latach 1709-1710. Szczególną uwagę przyciągają piękne barokowe figury świętych i aniołów. Według legendy pod rzeźbą znajdują się szczątki św. Walentego. Koszyce otoczone były murami obronnymi, które miały ponad dwa tysiące metrów i pięć bram. Najciekawszy jest archeologiczny kompleks Dolnej Bramy odkryty podczas przebudowy ulicy Hlavnej. Zwiedzając ten największy na Słowacji podziemny kompleks archeologiczny widzimy oryginalne XIII-wieczne fortyfikacje z czasów dynastii Arpadów. Interaktywna, wizualna wystawa historyczna z wykorzystaniem hologramów pozwala uzmysłowić sobie jak to miejsce wyglądało w przeszłości. Najpiękniejszym przykładem koszyckich fortyfikacji i największą basztą na Słowacji jest Baszta Kata, która broniła dostępu do jednego z wejść do miasta – Malowanej Bramy. Co roku w czerwcu koło Baszty Kata odbywają się Koszyckie Festiwale Smakoszy.

Jednym z najpiękniejszych zakątków Koszyc jest ulica Garncarska (Hrnčiarska), wąska uliczka otoczona niskimi, kolorowymi domkami rzemieślników, w których mieszczą się pracownie i sklepiki kowali, szewców, krawców, garncarzy, piwowarów i innych mistrzów rzemiosła.

Przy placu Dominikańskim stoi najstarszy w mieście kościół i klasztor dominikanów z 1290 roku. W XIV w. działała przy nim szkoła i warsztat iluminatorów. Obecnie kościół nadal służy wiernym, a w klasztorze mieści się klub filmowy “Cinefil”

Motyle i kawa z Tokajem

Uniwersytecki Ogród Botaniczny w Koszycach jest jednym z najważniejszych ogrodów tego typu w Europie Środkowej. Można spacerować po rozległym, arboretum porośniętym różnorodnymi drzewami, wzdłuż systemu sadzawek, bagien i strumieni z roślinami wodnymi lub też zajrzeć do szklarni. Panuje w nich tropikalny klimat – wysoka temperatura i wilgotność, w którym rosną palmy, bambusy, paprocie i liany oraz owadożerne rośliny. Są tropikalne drzewa owocowe: figi, akacje, kaki a także różne rodzaje cytrusów. Ciekawe są kolekcje pięknych orchidei i kaktusów. Jedną z najciekawszych ekspozycji jest motylarnia, gdzie wśród tropikalnej roślinności fruwają różnokolorowe motyle.

Ciekawą opcją jest degustacja kawy w prażarni Doraz Cafe, ktorą założyli dwaj wspólnicy: Radovan Sidor i Samuel Kotrik założyli palarnię kawy sprowadzanej z Afryki, Azji oraz z Ameryki Południowej i Środkowej. Miesięcznie palą 800 kg. kawy, która eksportowana jest m.in. do Polski. Produkują też kawy smakowe m.in. z Tokajem. www.doraz.sk

W miejskiej informacji turystycznej – Visit Koice Infopoint, Hlavna 59 www.visitkosice.org można otrzymać informację turystyczną o zabytkach i atrakcjach Koszyc, noclegach i gastronomii, ciekawych wycieczkach po mieście i okolicy czy wydarzeniach można też dostać Koszycki Paszport Dziecięcy (także w języku polskim) – przewodnik dla dzieci, który pomoże i ułatwi zwiedzanie miasta i pokaże 29 miejsc rozrywki dla najmłodszych www.kosickydetskypas.sk

Z Polski do Koszyc najlepiej dolecieć samolotem, lot z Warszawy trwa niecałą godzinę. Międzynarodowe lotnisko Koszyce położone jest 6 km na południe od centrum miasta dokąd dojechać można autobusem nr. 23. Przejazd autobusem z Krakowa (248 km) trwa ok. 5 godzin.

fot: Grzegorz Micuła/read&fly i mat. prasowe.